Son 5 Yılın Artan Popülaritesi: Çizgi Roman

Günümüzde çizgi romanların popülaritesi oldukça yüksek. Her sene onun üzerinde çizgi roman uyarlaması çıkıyor. DC ve Marvel filmleri senenin en çok hasılat elde eden filmleri listesinde hep üst sıralarda kendilerine yer buluyorlar. Çizgi roman filmlerinin bu yükselişi “süper kahraman filmi” gibi bir türün oluşmasına bile yol açtı. Haliyle filmlerin yakaladığı bu başarı, ana materyal çizgi romanları da etkiledi.

İşin ilginç yanı, çizgi romanların belki de en popüler döneminde olmamıza rağmen çizgi roman satışlarının daha iyi olduğu bir dönem vardı. 90’lı yılların başı. Ama o dönem şu anki konumuzla tamamen alakasız. Bu yazıda, son 5 yıldaki satışları grafiklerle inceleyip gittikçe büyüyen çizgi roman piyasasına bir göz atacağız.

Çizgi roman piyasasına geçmeden bu popülariteyi arttıran filmlerden bahsedelim. 2008 yılında başlayan MCU ile birlikte oldukça büyük bir ilgi oluşmaya başladı ve o dönemde çıkan diğer çizgi roman filmleri de bunu tetiklemeye devam etti. Ama geçtiğimiz 5 yıla bakarsak en çok hasılat yapan filmlerde illa bir çizgi roman filmi oluyor. En çok hasılat yapan çizgi roman filmlerine de bakarsak genel olarak Marvel filmlerinin olduğunu görüyoruz. Ayrıca bu dönemde DC’nin çıkardığı film sayısı az olsa da onun filmleri de yüksek hasılatlara ulaşmış durumda. Öte yandan DC ve Marvel dışında da onlarca çizgi roman uyarlaması film çıkıyor ve bir o kadarı da telifleniyor. Ama hasılat sayılarının DC ve Marvel’da daha fazla olması çizgi romanlarda da ilginin bu yönde olmasını tetikliyor.

Kullanacağımız grafikler ve veriler, oyun ve çizgi roman gibi pek çok alanla ilgilenen ICv2’nin ve satış rakamlarını uzun yıllardır toplayan Comichron’un elinden çıkma. Son 5 yıldaki satış rakamlarını ve verilerini toplayıp bu verileri yayınlamışlar.

İlk olarak gelin son 5 yılda, bu sektörde ne kadar para dönmüş onlara bakalım.

Yukarıda da gördüğünüz gibi 2011’de Kuzey Amerika’daki satışlarda 715 Milyon$’lık bir gelir elde edilmişken 2016 yılında bu rakam 1 Milyar 85 Milyon$’ı bulmuş durumda. Bu durum çizgi roman piyasasının artık milyar dolarlık bir piyasa olduğunu gösteriyor.

Ayrıca yine aynı kaynaktan gelen veriler bize bu satışların ne kadarının dijital üstünden yapıldığını gösteriyor.

Yıl	Dijital Gelir ($)
2011	25 Milyon
2012	70 Milyon
2013	90 Milyon
2014	100 Milyon
2015	90 Milyon
2016	90 Milyon

Peki bu ufak bilgi bize neyi gösteriyor. 2011 yılından sonra dijital satışlarda büyük aşama kaydedildiği ama 2013 itibariyle bu dijital satışlardaki artışın durma noktasına geldiğini. Hatta azaldığını bile iddia edebiliriz. 2013 yılında 870 milyonun 90’ı dijitalden geliyorken, 2016 yılında 1 milyar 85 milyonun, 90’ı dijital satışlardan geliyor.

Çizgi romanın da her şey gibi gün geçtikçe dijitalleşeceğinin iddia edildiğini düşünürsek ilginç bir grafik bu.

Hazır dijital satışları toplam satış rakamlarına oranlamışken, bir senedeki satış gelirinin dağılımının nasıl olduğuna bakalım.

Bu grafikte satışların yarısının çizgi roman dükkanlarından, diğer yarısının neredeyse tamamının da kitap dükkanları ve internet sitelerinden sağlandığını görüyoruz. Buradaki ilgi çekici nokta kitap dükkanları ve sitelerindeki satışın geçtiğimiz üç yıl içinde ikiye katlanmış olması.

Eğer bu katlanmanın sebebi internet siteleriyse bu, insanların çizgi romana ulaşmak için dijitali tercih ettiği ama çizgi romanı dijital okumayı tercih etmediğini görüyoruz. Ancak Book Channel verileri parçalanmadan verildiği için net bir yargıya ulaşamıyoruz.

Gelelim çizgi roman satışının tür olarak ayrımına. Burada beni oldukça şaşırtan bir veri ortaya çıktı. İnsanlar çoğunlukla grafik romanları tercih ediyor. 2016 yılında 590 milyon$ grafik romanlardan gelirken, 405 milyon$ çizgi romanlardan gelmiş. Tabii çizgi roman fiyatları grafik romanların çok çok altında olması bu konuda büyük etken ama son yıllardaki grafik roman satışında 200 milyonluk bir artış sağlanması çizgi romanların geleceğinin grafik romanlardan geçeceğini de düşündürmüyor değil.

Peki bu artışı tetikleyen ne ve buradan ne mesaj çıkarmamız gerekiyor. Okuyucu sonu ve başı belli olan hikayelere yönelmek istiyor olabilir. Eğer durum böyleyse Image gibi bağımsız fimaların kendi içerisinde başlayıp biten serilerine gösterilen ilgi de artacak demektir.

Ayrıca her serinin daha sonrasında fasiküllerinin birleştirilerek çıkartılan ciltlerinin de büyük bir kısmının grafik roman olarak geçtiğini düşünürsek bu ilginin seri ilgisinden çok koleksiyonerlikle ya da insanların fasikül formatından hoşlanmaması ile alakası olabilir.

Fiyat farkının şu konuda da bir etkisi var. 2017 yılında bir çizgi roman fasikülünün ortalama fiyatı 3.89$ iken, bir grafik romanın fiyatı hemen hemen 10$-25$ arası değişebiliyor.

Bir diğer konu ise satışların çizgi roman firmaları arasındaki dağılımı.

Bu liste satılan çizgi roman kopyalarının listesi. DC ve Marvel’ın en yakın takipçileri Image ve Dark Horse’a attığı fark ortada. Ayrıca ikilinin 2013’ten itibaren birbirleriyle gösterdikleri rekabet de burada gözüküyor. DC’nin 2015’in yarısı ve 2016’da giden kötü gidişinin en sonda Rebirth hareketiyle nasıl kurtulduğunu da listeden net bir şekilde görebiliyoruz. Ne yazık ki eldeki veriler 2013 Ağustos’u ile 2016 Mayıs’ı arasında.

Şimdi gelelim kazanç bakımından durumun nasıl olduğuna…

Bu listede de yine zirve DC ve Marvel’ın olsa da ilginç bir detay çıkıyor karşımıza. Satılan kopya konusunda aralarında ufak farklar varken 2015 itibariyle DC’nin elde edilen gelirde Marvel’ın oldukça altında kalmış olması.

Bu grafikte de firmaların marketin yüzde kaçına sahip olduğunun 1997’den itibaren gösterelim dedik. Bu grafikte ilgi çekici noktalardan biri 1997 ile 1998 yıllarında diğer firmaların DC ve Marvel’ı geride bırakmış olmaları ve 1998 ile 2001 arasında üstünlük sağladıktan sonra DC’nin Marvel’ın altında kaldığı ve yer yer tekrardan geçse de net bir üstünlük sağlayamadığını görüyoruz.

Şimdi bu grafikler bize ne gösteriyor? Çizgi roman sektörünün her yıl daha çok genişlediği ve daha çok kazanç sağladığını görüyoruz. Sadece geçtiğimiz 5 yıllık veriler net olarak ulaşılabilse de daha önceki yıllara ait veriler de bunu destekler nitelikte. Diamond Comics’in verdiği rakamlara göre 1997 yılındaki basılı çizgi romanlardan elde edilen gelir 300 ile 320 milyon$ arasındayken 2016’da bu rakam 995 milyon$’ı buluyor. Satışların en düşük olduğu yıl ise 255 ile 275 milyon$ arasında olan 2000 yılı. Yani çizgi roman satışlarının 1997 ile 2000 yılları arasında yaşadığı düşüş sayılmazsa her yıl kazancını arttırarak büyümeyi başarmış bir piyasa durumunda. Son 16 yılda 3.5 kata yakın bir artış sağlanmış.

Bunun dışında her şeyin dijitalleşmeye başladığı günümüzde çizgi roman piyasası geleneksel halinde basılı bir şekilde tercih ediliyor. Bu dijitalleşmenin artması için firmaların daha iyi atılımlar yapması gerektiğini düşünüyorum.

Ayrıca çizgi roman satışlarının çizgi roman dükkanlarının tekelinden çıkıp kitap satan yerlerde de bu kadar artmış olması da bir başka ilgin nokta eğer kitap satan noktalar bu artışı devam ettirebilirse çizgi roman dükkanları çizgi roman satışının en çok yapıldığı ikinci nokta bile olabilir.

Gördüğünüz gibi çizgi roman piyasası büyüdüğü gibi değişmeye de devam ediyor. Grafik romanların satışındaki ciddi artış da bunun göstergesi. Çizgi roman piyasası filmlerin de yardımıyla dikkati üstüne çekmiş durumda. Son yıllarda aldığı artış da bunun göstergesi. Ancak tıpkı 90’lı yıllarda olduğu gibi bu ilgi kısa sürede söner mi bilmiyoruz. Ama her ne kadar çizgi roman satışları Amerika genelinde bu düzeyde olsa da filmlerin etkisiyle bu kültür dünyanın dört bir yanına taşındı. Bugün ben Türkiye’den bu rakamlar üstüne yazı yazabiliyorsam, Marvel’ın bir filmde sadece Çin’den elde ettiği hasılat 200 milyon$ gibi ciddi rakamı bulabiliyorsa bunun nedeni çizgi romanların artan popülaritesidir ve bu popülaritenin yakın dönemde sönmesini de en azından ben beklemiyorum. Henüz 2017 rakamları belli olmasa da eminiz 2016 rakamlarının üstünde olacaktır.