Bilim kurgu dünyasının babası olan Isaac Asimov’un teoloji ve metafizik barındırmayan, fizik-i dünyanın gerçeklerini akılcı bir görüşle süslediği, hayal gücü hakkını uzaya açmaktan yana kullandığı ve Roma’nın merkezi imparatorluk sistemini benimseyerek yarattığı 8 kitaplık bir şaheser bir evren olan The Foundation serisi, Apple TV+ aracılığı ile ekranlara taşınıyor. 2018 yılında dizisinin geleceği duyurulan bilim kurgu tarihinin en önemli serilerinden biri olarak görülen kitap uyarlamasının geçtiğimiz günlerde ilk tanıtımı nihayet yayınlandı. Game of Thrones uzun yıllar boyunca en popüler dizi olarak hüküm sürmüştü, bu yazıda Game of Thrones’un veliahtının neden The Foundation olduğunu anlatmaya çalışacağım.
Kronolojik anlamda Star Trek’e taş çıkaran bir zorluğu olan serinin ilk sezonu yayım sırasına göre ilk, kronolojik sıraya göreyse üçüncü kitabı olan Foundation’ı ekrana uyarlıyor. Dünyada gerçekleşen her olayın bilimsel yasalarla belirlenmiş olduğunu ve bu belirlenmiş olayların gerçekleşmelerinin zorunlu olduğu anlayışını öne süren Asimov, kitabında bir nevi bu anlayış ile özgür iradenin savaşını süslü, anlaşılması zor ve akademik bir üslup yerine oldukça sade ve epik bir dille anlatıyor.
Konu aşağı yukarı şöyle: Evreni ve sonsuz gezegenleri anarşi rejimi ile bir arada tutmaya çalışan Galaktik İmparatorluk’un bu anlayışının inceden inceye bir çöküş içinde olduğunu fark eden Doktor Hari Seldon aslında Asimov’un kitaptaki hali. Asimov gibi her olayın nedenini bilime dayandıran ve matematikçi olan Seldon bu çöküşü ve kıyameti doğru ve pragmatik kararlar alarak en aza indirgemek ve olabildiğince geç gelmesi amacı güderek devletten gizli bir örgüt kuruyor. Örgüte de aklı başında olan binlerce kişiyi alıyor ve bu kişilere sahip olduğu “çöküş” fikrini aşılayarak İmparatorluk ömrünü uzatmayı amaçlıyor. Tabii bu kadar fazla kişinin bir örgüte üye olması devletin gözünden kaçmıyor ve terörist olarak yargılanıyor, mahkemeye çıkarılıyor.
Seldon’un tamamen bilimi kullanarak varmış olduğu “İmparatorluğun çöküş içinde olduğu” hipotezini mahkemedeki herkese halkın en altındaki bireye anlatır gibi açıklamasıyla Seldon’a vurulan terörist damgası yerini devrimciye bırakıyor. Mahkeme kararıyla kendisine verilen idam cezası kaldırılarak sürgün cezasına dönüştürülüyor. Aslında amaçladığı duruma kavuşuyor. Devletten gizli iş yapmak zorunda değil artık. Yanına en iyi yandaşlarını ve Gaal’i alarak bu çöküşü durdurma izni verilse de bu izni verenler Seldon’un bu fikrine asla inanmıyor, duruşmada da dalga geçiyordu. Sürgüne yollamalarındaki amaç tamamen “bizden uzak olsun da” gayesiydi. Seldon’un bu duruşmada espritüel ve hazır cevap oluşunu ve kolayca halkın sevgisini kazanan lider vasıflı biri olduğunu anlayabiliyoruz. Dizideki karakter tanımı bakalım bu durumu destekleyecek mi. Mahkeme sahnesi varsa şayet dizide bir bölümün tamamını kapsayabilir ve en güzel bölüme aday olur.
Peki Seldon bu örgütü neden kurdu ve mahkeme kendisine işini tamamlamasını neden izin verdi? Arkasında durduğu anlayış ne?
Seldon’un arkasında durduğu anlayış “psikotarih” dediği, geleceğin önceden tahmin edilebilir olduğu anlayışı. Bu konunun aydınlatılması için bir ülkeyi ele alalım. Ülkedeki her bir bireyin ne yapacağını önceden kestirmek oldukça güçtür lakin halk vermiş olduğu kararlarla ülkesinin kaderini belirleyebilir. Özelden genele olan bu kavram ile bireyin ne yaptığını önceden kestirmek güç olsa da bir ülkenin gelecekte neler yaşayabileceğini bireyler vasıtasıyla hesaplayabiliriz. Bu da ülkenin temelini toprağın değil içinde yaşayan halkın oluşturduğunu işaret ediyor. Tabii bu gelecek hesabının fütüristik akımıyla bir ilgisi kesinlikle yok. Fütüristik, hayali ve sezgiye dayalı bir kavram. Bu hesaplama Seldon’ göre oldukça realist ve kendisine göre milyonlarca gezegeni tek bir merkez sonsuza kadar asla yönetemez. Bu nedenle bu İmparatorluk ilerleyen yıllarda çökecek ve “yalancı güneş” yerini kara bulutlara bırakacak.
Seldon’un amacı bu kara bulutları engellemek değil çünkü o kara bulutların engellenmesi artık imkansızdır. Asıl amaç bu olayın geliş süresini uzatmak ve alınan kararları bilim ve psikotarih ışığında alarak uzunca yıllar ötelemek. Bu süre yüzyıllar boyu da sürebilir milyon yıllar da. Yapılan her hata ve alınan her yanlış karar çöküşü hızlandırırken, her yapıcı karar ise uzatıyordu. Buradaki metafor zamanın aslında vermiş olduğunuz kararlardan ibaret olduğu. Seldon’un binlerce kişiyi bu derneğe kazandırması da gelecek nesillere bu engellenemeyen durumun aktarılmasıdır. Bilgiler tek kullanımlık değildir ve biriktirebilir. Bu dernek sayesinde bilginin kümülatif özellikte oluşu kullanılacak ve “Galaktik Ansiklopedi” oluşturacak. Böylelikle her yeni nesil Seldon zihniyetli doğacak ve bu felakete seyirci kalmayacak. Kitabın odaklandığı konu da bu; geleceği engellemek ve gelecek nesle kılavuzluk etmek, lakin Seldon da olsanız bu evrenin sürprizlerine hazırlıksız yakalanacaksınız ve hesaplarınız asla evdekine uymayacak. Dizinin tamamen bu konuya odaklanacağı konusunda dedikodular var. Bakalım bu ütopyayı hangi konuları ele alarak çöküşe zorlayacaklar ve Seldon nasıl bir yol izleyip bu çöküşten İmparatorluğu kurtarmaya çalışacak. Oldukça derin ve felsefik konuşmalar bizleri bekliyor ve hepsi bir bilmece gibi zorlu olacak.
Temmenimiz Seldon’un İmparatorluk ile olan bu “gelecek ve çöküş” savaşını bizlere savaş meydanında olduğumuzu değil de satranç tahtasında olduğumuzu hissettirerek yansıtmaları. Böylesine mükemmel bir konuyu ele alış şeklinin fragmana baktığımız vakit oldukça karanlık olması oldukça şaşırttı beni. Çünkü kitaplardaki evren, pembe bulutların üstünde tren yolculuğu yapılan bir evrendi aslında. Star Wars serisindeki Lando’nun Darth Vader ile anlaşıp Han Solo ve Luke Skywalker’a pusu kurduğu “Cloud City” gibi bir yer beklerken Yoda’nın evi gibi iç karartıcı bir yer gördük. Bir diğer şaşırtıcı konu ise Gaal karakteri. Gaal karakteri kitapta ilk tanıyacağınız karakter ve erkek bir karakter fakat Apple kendisini bir kadın olarak yansıtmış. Bu tür değişimleri ele alırsak kitaba göre oldukça farklı bir yapım bizleri bekliyor olacak. Gaal’ın aksine Jared Harris’i Seldon olarak kim düşündüyse ellerinden öpülmesi gerekiyor. Adam gerçekten bu karakteri canladırmak için doğmuş. Tam olarak “Subsrat- Enzim” ilişkisi. Böylesine orijinal bir fikri küçük çocuğa dahi versek güzel bir iş çıkartır düşüncesindeyim bu nedenle isterlerse ağaç yapsınlar Seldon’u umurumuzda değil. Güzel bir şeyin gelmemesini düşünemiyorum bile. Apple TV+’ın sahip olduğu ilgisizlik bu proje ile son bulacak gibi. Hayal kırıklığı yaşamayacağız inancı ile bir yıl boyunca takip ettim tüm çekim ve oyuncu kadrosu haberlerini. Oyuncular içinde oldukları projeden memnun ve en önemlisi yönetmen büyük bir Asimov hayranı. Asimov’u anlamayan, okumayan birine çektirmeleri de saçma olurdu zaten. Yıllardır tüm dizi ve filmleri elimden geldiğince takip eden birisi olarak şüphesiz en merak ettiğim yapım olacak Foundation.
Asimov’un bu hikayesinde ortaya koyduğu fikir, daha gerçek uzaydaki canlılığın olmaması. Kitabı yazdığı 20li yaşlarında Amerika daha Ay’a ayak basmamıştı. Kitabı okuduğunuz vakit istemeden de olsa kendisini fark ettiren kısa kısa hikayeler tadı vermesi de kitabın ilk önce kısa hikaye olarak çıkarılmasından kaynaklı. Aynı The Witcher kitapları gibi. Hikayedeki evrenin mükemmel tasvir edilişi yapımcıların ilgisini çekiyor ve kitap üç bölüm olarak basılıyor. 50li yıllardan günümüze mükemmelliğini ve orijinalliğini yitirmeden gelen bu fikir dilimize ilk önce “İmparatorluk” olarak çevrilse de İthaki Yayınları tarafından “Vakıf” olarak yeniden çevrildi. Okuma sırasına göre de “Vakıf”, “Vakıf ve İmparatorluk” ve “İkinci Vakıf” şeklinde de yayınladı.
Kuşkusuz kitapların verdiği hazzı ve keyfi diziler ve filmler veremez. Bu nedenle genelin aksine içinde şiddet kavga ile gürültü olmadan sadece fikirlerin ve aklın ön planda olduğu bir anlayışla Asimov’un Galaktik İmparatorluğunu yıkımdan kurtarmanın tek yolunun ona meydan okumak olduğunu keşfeden bir sürgün grubunun hikayesini size tavsiyem hazır bir yılınız varken diziyi beklemeden kitap aracılığı ile okumanız.
